Savrulan Sevinçlerin Peşinde Koşarak Çürüyen Hayatlar

             Mutluluk… Herkesin aradığı, peşinden koştuğu ama bazen ne olduğunu bile tam tanımlayamadığı bir duygu. Bir his mi, bir durum mu, yoksa sadece anlık bir şey mı? Belki de ondan bu kadar etkileniyoruz çünkü kesin bir tanımı yok. Ama üzerinde sıkça durulan bir fikir var “Mutluluk bir seçimdir.” Peki gerçekten öyle mi? Bir sabah uyanıp, “Bugün mutlu olacağım,” diyerek gün boyu gülümseyebilir miyiz? Yoksa mutluluk, çevremizdekilerin, koşulların, şansın bize bir lütfu mudur?

Birçok kişisel gelişim kitabı, popüler psikoloji makalesi ya da sosyal medya gönderisi bunu iddia eder: “Mutlu olmak sizin elinizde.” Bu düşünce insana güç verici gelir, sanki hayatımızın iplerini elimize alıyormuşuz gibi. Zorluklar, kayıplar, hayal kırıklıkları olsa bile yine de mutlu olabileceğimiz fikri insanı rahatlatır. Ama aynı zamanda bir ağırlık da yükler… Eğer mutsuzsan, bunun suçlusu da sensin. İşte burada mesele karmaşıklaşır. Gerçekten her şey bizim elimizde mi?

Mutluluk kimi zaman biyolojik bir durumdur… Bazı insanlar daha neşeli, daha iyimser doğar. Bazı insanlar ise depresyona daha açık bir yapıya sahiptir. Bu durumda “seçim” ne kadar geçerlidir? Eğer elimizde olmayan faktörler mutluluğumuzu etkiliyorsa, seçim özgürlüğümüz gerçekten var mı? İşte determinist bir bakış açısı burada devreye girer… - Geçen haftalarda bu bakış açısı üzerine çok düşündüm, özellikle geçen günde mutluluğun bir seçim olup olmadığı üzerine düşünmüştüm ve bu haftaki blogda ikisine de değinmek istedim.- Belki de seçim sandığımız şey, aslında geçmiş deneyimlerimizin, biyolojik yapımızın ve çevresel faktörlerin bir toplamıdır.

Diğer yandan, hayatın kontrol edemediğimiz tarafları var. Bir yakınını kaybeden, maddi sıkıntılar içinde boğulan, savaşın ortasında kalan biri için “mutlu olmayı seç” demek adaletsiz olmaz mı? Koşulların ağırlığı bazen insanın ruhunu ezer. Bu noktada, mutluluğun bir lüks değil, bir ayrıcalık olduğunu görmek gerekiyor. Herkes için eşit şartlarda sunulan bir “seçim” değil belki de. Kimileri için bir çaba, kimileri için bir tercih meselesi, kimileri içinse baştan engellenmiş bir ihtimal.

Ancak yine de, insanın tutumları önemlidir. Stoacı filozoflar, dış dünyayı kontrol edemeyeceğimizi ama ona karşı geliştirdiğimiz tutumları seçebileceğimizi söyler. Bu bakış açısı, mutluluğu dış etkenlerden değil, iç dengeden besleyen bir şey olarak görür. Belki başımıza gelen olayları değiştiremeyiz ama onlara verdiğimiz anlamı değiştirebiliriz. “Camın yarısı dolu mu, boş mu?” sorusu burada anlam kazanır. Yine de bu “bakış açısını seçmek” bile her zaman kolay değildir. Çünkü insan ruhu mekanik değildir acının, üzüntünün, kırgınlığın ağırlığı bazen bakış açılarımızı bile örter.

Mutluluğu bir hedef gibi görmek de ayrı bir tuzak yaratır. Sürekli “daha mutlu olmak” için uğraşırken elimizdekileri değersizleştiririz. Sosyal medyada gördüğümüz yapay mutluluklar, başkalarının sahte gülümsemeleri bizi kendi hayatımızdan soğutabilir. Oysa belki mutluluk, bir hedef değil, anların içindeki küçük ışıklardır. Bir dost sohbetinde, bir şarkıda, bir fincan kahvede, sevdiğin birinin sesinde… Onları fark etmek için bir seçim yapmak gerekir belki de: Yavaşlamak, dikkat etmek, şükran duymak. Mutluluk belki büyük bir seçim değil ama küçük seçimlerin toplamı olabilir.

Filozofları ya da bu konudaki farklı fikirleri bir kenara bırakacak olursam bence mutlu olup olmayacağımızı seçemeyiz. Öyle dönemler oldu ki aslında benim için sorunsuz geçen anlarda kaynağı olmayan bir üzüntü hissettim, ama sebepsiz aşırı mutlu olduğum zamanlarda oldu. Bence dış etkenler daha etkili bu konuda, ne zaman hangi sebepten mutlu olacağımızı bilemeyiz, bu yüzden genelde ben akışa bırakıyorum. Eğer gerçekten çok çıkmazda hissediyorsam kendime duyguların ve ya hayattaki durumumun asla sabit olmadığını bu yüzden güzel günlerinde illaki geleceğini hatırlatıyorum ve ya mutlu olduğum günler bunların geçici olduğunu o yüzden çıkarabildiğim kadar tadını çıkarmam gerektiğini düşünüyorum. bence her zaman mutlu olmak zorunda değiliz içimizde bir huzur hissetmeden de günümüz güzel geçebilir, gelip geçici duyguların peşinde koşmaktan anı yaşayamamak bence bir çeşit israftır...